Μέσα από το παρακάτω θέμα, που επιμελήθηκε ο Κωνσταντίνος Ναούμης, διαπιστώνουμε πώς φτάνουμε στο τώρα, αναφορικά με τα -επερχόμενα- πλέι οφ της Α’ ΕΣΚΑ Ανδρών, τι προηγήθηκε με ιστορική αναδρομή και το αρχειακό αφιέρωμα, να είναι ενδεικτικό των πλούσιων εικόνων και στιγμών μπάσκετ, που σημάδεψαν την πορεία. Να σημειωθεί, πως αυτός θα είναι ο 10ος χρόνος εφαρμογής της διαδικασίας των πλέι οφ στην Α’ κατηγορία της ΕΣΚΑ και η διαδρομή συνεχίζεται…
Πρώτη εφαρμογή το 1985
Η διαδικασία των πλέι οφ εισήχθηκε στο τοπικό μπάσκετ την περίοδο 1984-1985 και είχε διαφορετική μορφή από τη σημερινή. Συμμετείχαν οι τρεις πρώτες ομάδες της βαθμολογίας της κανονικής περιόδου, χωρίς να υπολογίζονται τα μεταξύ τους αποτελέσματα στην κανονική διάρκεια του πρωταθλήματος. Στα ημιτελικά, ο τρίτος Α.Ο. Ζωγράφου, με μειονέκτημα έδρας, απέκλεισε την δεύτερη Δάφνη, με 3-1 νίκες και προκρίθηκε στον τελικό, όπου αντιμετώπισε τον Πειραϊκό Σύνδεσμο, που είχε τερματίσει πρώτος. Ο Πειραϊκός, έχοντας το πλεονέκτημα έδρας, επικράτησε με 3-0 στις νίκες του Α.Ο. Ζωγράφου, κατέκτησε το πρωτάθλημα της Α’ κατηγορίας και για πρώτη φορά στην ιστορία του, προβιβάστηκε στη Β’ Εθνική.
Τίτλος και άνοδος
Χρειάστηκαν να περάσουν δέκα χρόνια, για να έχουμε ξανά μπαράζ στην Α’ ΕΣΚΑ. Την περίοδο 1995-1996, η Α’ ΕΣΚΑ διεξαγόταν σε δυο ομίλους, ο Δούκας και το Αιγάλεω από τον Α’ Ομιλο, το Γαλάτσι και ο Αγιος Θωμάς από τον Β’ Ομιλο, δημιούργησαν έναν όμιλο των τεσσάρων ομάδων. Το Γαλάτσι, τερμάτισε πρώτο, κατακτώντας τον τίτλο του πρωταθλητή και μαζί με τον Αγιο Θωμά, που κατέλαβε την δεύτερη θέση, προβιβάστηκαν στη Γ’ Εθνική.
Τη σεζόν 1996-1997, η Α’ ΕΣΚΑ διεξήχθη πάλι σε δυο ομίλους, αλλά το σύστημα διαφοροποιήθηκε. Το Αιγάλεω, που είχε τερματίσει πρώτο στον Α’ Ομιλο, αντιμετώπισε, με πλεονέκτημα έδρας την ΑΕ Ηρακλείου, που τερμάτισε 2η στο Β’ Ομιλο και με 2-0 νίκες (76-66, 76-70) προβιβάστηκε στη Γ’ Εθνική. Στη Γ’ Εθνική, βρέθηκε και ο Δούκας, ο οποίος είχε τερματίσει πρώτος στον Β’ Ομιλο, επικρατώντας του Α.Ο. Ζωγράφου με 2-1 νίκες (66-63, 71-74, 62-49), που με την σειρά του, είχε καταλάβει την δεύτερη θέση στον Α’ Ομιλο. Το Αιγάλεω, αναδείχθηκε και πρωταθλητής, νικώντας τον Δούκα σε μονό τελικό.
Την επόμενη σεζόν (1997-1998), το σύστημα παρέμεινε το ίδιο, ο Απόλλων Αθηνών, που είχε τερματίσει πρώτος στον Α’ Ομιλο επικράτησε της Παλλήνης, που ήταν δεύτερη στον Β’ Ομιλο, με 2-1 νίκες (81-68, 78-81, 80-67) και πήρε την άνοδο. Την άνοδο επίσης, πανηγύρισαν και οι Αγιοι Ανάργυροι, που είχαν καταλάβει την δεύτερη θέση στον Α’ Ομιλο, κάνοντας την έκπληξη και επικρατώντας του Αγιου Ιερόθεου, που είχε τερματίσει πρώτος στον Β’ Ομιλο, με 0-2 νίκες (63-85, 47-72). Οι Αγιοι Ανάργυροι, μάλιστα, αναδειχθήκαν και πρωταθλητές, νικώντας τον Απόλλωνα, με 71-43.
Ηταν η τελευταία χρονιά που η Α’ ΕΣΚΑ διεξήχθη σε δυο ομίλους και χρησιμοποιήθηκαν τα πλέι οφ για την άνοδο στη Γ’ Εθνική. Από την επόμενη περίοδο, 1998-1999, μέχρι και το 2009-2010, οι ομάδες που καταλάμβαναν τις δυο πρώτες θέσεις της βαθμολογίας, προβιβάζονταν στη Γ’ Εθνική.
Τα μπαράζ εισήλθαν ξανά στο καλεντάρι της Α’ ΕΣΚΑ την περίοδο 2010-2011 ,ο πρωταθλητής Αετός ΓΑΣ προβιβάστηκε απευθείας στη Γ’ Εθνική, ενώ για την δεύτερη προνομιούχο θέση αγωνίστηκαν οι ομάδες του «2-5» της βαθμολογίας, μεταφέροντας τα μεταξύ τους αποτελέσματα της κανονικής περιόδου. Στα ημιτελικά, η Νίκη Αμαρουσίου, που είχε τερματίσει δεύτερη, απέκλεισε το Κορωπί, με 3-2 νίκες και ο ΔΑΣΑΛ, που είχε καταλάβει την 3η θέση, απέκλεισε τον Αγιο Θωμά με συνολικό 3-0 στις νίκες. Στον τελικό, η Νίκη Αμαρουσίου, έχοντας το πλεονέκτημα έδρας και ξεκινώντας την σειρά με 2-0, επικράτησε του ΔΑΣΑΛ με 76-54, κάνοντας το 3-0 και πανηγύρισε την άνοδο στην τέταρτη τη τάξει κατηγορία.
Τη σεζόν 2011-2012, η Πεντέλη αναδέχθηκε πρωταθλήτρια και κέρδισε την άνοδο στην Γ’ Εθνική. Για το δεύτερο εισιτήριο ανόδου αγωνίστηκαν το Γαλάτσι, ο Παπάγος, το Κορωπί και ο Ζωγράφος. Στα ημιτελικά, το Γαλάτσι και ο Παπάγος, έπειτα από συναρπαστικές μονομαχίες, επικρατήσαν, αντίστοιχα, των Κορωπίου και Ζωγράφου με 3-2 και προκρίθηκαν στον τελικό. Εκεί, οι «στρατηγοί» κατάφεραν να σπάσουν την έδρα του Γαλατσίου και με 3-2 νίκες, να επανέλθεουν στη Γ’ Εθνική. Λόγω όμως της απόφασης της ΕΟΚ, για δημιουργία και δευτέρου ομίλου στη Β’ Εθνική και την αύξηση τον ομάδων στη Γ’ Εθνική, την άνοδο πήραν επιπροσθέτως: Το Γαλάτσι, το Κορωπί και ο ΓΣ Χαλανδρίου, που είχε τερματίσει στην έκτη θέση της βαθμολογίας, μετά την αδυναμία συμμετοχής στη Γ’ Εθνική του Ζωγράφου.
Την περίοδο 2012-2013, ο Σπόρτιγκ κατέκτησε το πρωτάθλημα και κέρδισε την απευθείας άνοδο στη Γ’ Εθνική, ενώ για την δεύτερη θέση ανόδου κοντραρίστηκαν η δεύτερη Πεύκη, ο τρίτος Αρης Πετρούπολης, ο τέταρτος Προμηθέας Χαλανδρίου και ο 5ος, Ζωγράφος. Στα ημιτελικά, η Πεύκη απέκλεισε τον Ζωγράφο, με 3-0 νίκες, ενώ συγκλονιστική ήταν η μάχη στον άλλον ημιτελικό, με τον Αρη Πετρούπολης να παίρνει το εισιτήριο για τον τελικό, επικρατώντας με 3-2 νίκες του Προμηθέα. Η σειρά τον τελικών ήταν επίσης καθηλωτική, με την Πεύκη να εκμεταλλεύεται το πλεονέκτημα έδρας και να επικρατεί του Αρη Πετρούπολης, με 3-2 νίκες, καταλαμβάνοντας την δεύτερη θέση και πανηγυρίζοντας την άνοδο -για πρώτη φορά- στην ιστορία της στη Γ’ Εθνική.
Τη σεζόν 2013-2014, ο Διαγόρας Δρυοπιδέων αναδείχθηκε -για πρώτη φορά στην ιστορία του- πρωταθλητής στην Α’ ΕΣΚΑ, κερδίζοντας παράλληλα και την άνοδο. Στα πλέι οφ ανόδου συμμετείχαν τα 3/4 τον ομάδων, που είχαν βρεθεί και την προηγούμενη χρονιά, ο Αρης Πετρούπολης, ο Προμηθέας και ο Ζωγράφος (ο ΑΟΖ είναι η ομάδα με της περισσότερες συμμετοχές στην διαδικασία), ενώ την επανεμφάνισή του έκανε ο Απόλλων Σμύρνης. Στα ημιτελικά, ο Αρης Πετρούπολης και ο Προμηθέας Χαλανδρίου δεν δυσκολεύτηκαν να κάμψουν την αντίσταση των Ζωγράφου και Απόλλωνα, αντίστοιχα, με 3-1 και 3-0 νίκες και να βρεθούν στον τελικό. Εκεί, ο Προμηθέας Χαλανδρίου έκανε την έκπληξη και -με μειονέκτημα έδρας- επικράτησε του Αρη Πετρούπολης (3-1 νίκες), γιορτάζοντας την άνοδο στη Γ’ Εθνική, για πρώτη φορά, παίρνοντας και ρεβάνς, για τον αποκλεισμό (έναν χρόνο πριν), στα ημιτελικά.
Το 2015, ο Τρίτων κατέκτησε το πρωτάθλημα και ανέβηκε στη Γ’ Εθνική, ενώ οι ομάδες του Απόλλωνα, της ΦΕΑ, του Αρη Πετρούπολης, όπως και ο ΑΟΚ Χαλάνδρι, συμμετείχαν στα πλέι οφ. Στα ημιτελικά, ο Απόλλωνας απέκλεισε τον ΑΟΚΧ, με 3-0 νίκες ,ενώ η ΦΕΑ με 3-1 νίκες τον Αρη Πετρούπολης. Στους τελικούς, ο Απόλλων πιστοποίησε την ανωτερότητά του, επικρατώντας της ΦΕΑ (με 3-1 νίκες) και προβιβάστηκε στη Γ’ Εθνική, Μαζί όμως με τον πρωταθλητή Τρίτωνα και τον Απόλλων, την άνοδο πήραν και οι ομάδες της ΦΕΑ, του Αρη Πετρούπολης και της Νέας Ιωνίας, που είχε τερματίσει στην 6η θέση (ο ΑΟΚΧ δήλωσε αδυναμία συμμετοχής στη Γ’ Εθνική), καθώς δημιουργήθηκε «ντόμινο» στις Εθνικές κατηγορίες, έπειτα από την αύξηση των ομάδων στην Α2 κατηγορία και στη Β’ Εθνική.
